Europa_07

Voorkom meer crises: maak EU ultra-wendbaar
(Haye Hazenberg, politiek filosoof, VK, 11 juli 2016)

 Na het verdrag van Lissabon mocht ik als verse assistent buitenlandse zaken aan de slag in het Europees Parlement. Als federalist was ik enthousiast over de uitbreiding van bevoegdheden. Maar de teleurstelling kwam al snel toen Herman van Rompuy als eerste president werd gekozen en Catherine Ashton als eerste minister van buitenlandse zaken. Beiden waren verdacht zwak; was dit omdat 'het volk' Lissabon niet steunde of omdat sterk leiderschap op Europees niveau de macht van de mensen die hen kozen zou overstemmen?

 Het opzetten van een gemeenschappelijk buitenlandbeleid lukte alleen als dat nationale bezuinigingen opleverde. En toen het schulden- fiasco van de zuidelijke lidstaten zich aandiende, bleek dat de meeste nationale leiders elkaar belazerden; in het Zuiden door met de balans te sjoemelen en in Noorden door te ontkennen dat een muntunie de balans in hun voordeel tipte.

 Ik ging begrijpen dat Europese integratie net zo goed voortkwam uit de wens van nationale elites zich los te maken van nationale politieke controle als uit de wens samen te werken. Dan helpt het om politieke integratie soms te saboteren, zodat je als nationale regering de schuld kunt blijven geven aan Brussel en intussen beleid dat nationaal controversieel is stiekem kunt uitvoeren via de Europese Commissie. Als federalist kwam ik hier net zo bedrogen uit als de nu steeds bozer in opstand komende nationale electoraten.

Grondwettelijke status

 Wat nu? Een van de beste plannen die ik sinds mijn afvalligheid heb gehoord komt van de Duitse politicoloog Fritz Scharpf. Volgens hem kunnen we met zes aanpassingen aan bestaande instituten de politieke ruimte creëren die volgens federalisten noodzakelijk is.

 Als eerste moeten we af van de grondwettelijke status van veel Europees recht. Regels over het functioneren van de EU-instituten mogen blijven, net als verdragen over burgerrechten, maar alle economische elementen moeten de status van gewoon, dus te wijzigen, recht krijgen. Zij kunnen, net als andere wetten, worden veranderd.

 Ten tweede moet niet alleen de Commissie, maar moeten ook gekwalificeerde minderheden in Parlement en Raad initiatieven tot wetgeving kunnen nemen.

 Ten derde moet alle Europese wetgeving kunnen worden aangenomen door een gewone meerderheid in zowel Raad als Parlement zodat het beleid welig kan tieren.

 Als vierde, vijfde en zesde moeten alle lidstaten altijd het recht hebben op 'opt-outs' bij alle nieuwe wetgeving. Niemand hoeft mee te doen met alle wilde plannen, tenzij een gekwalificeerde meerderheid in de Raad gecombineerd met een absolute meerderheid in het Parlement die leden daartoe dwingt. Een of meerdere nationale parlementen mogen daarnaast ook gezamenlijk wetgeving initiëren, zelfs als zij tegen huidige wetgeving ingaan.

Wendbaar

 Hiermee wordt Europa wendbaar. Sommige landen kunnen besluiten verder te integreren en andere om integratie juist af te bouwen. Alle landen kunnen kiezen op deelgebieden, zoals veiligheid en migratie, verder te integreren, en op andere, bijvoorbeeld sociaaleconomische gebieden, integratie af te bouwen. Of vice versa. En in elke denkbare coalitie van lidstaten en parlementaire meerderheden.

 Een kopgroep van staten kan het federale voortouw nemen, de zuidelijke staten kunnen eigen Eurobonds introduceren, en de Britten kunnen binnen de Unie een kopgroep van de-integratie proberen te leiden. Wat minder kan, is dat economische of juridische details verhullen hoe nationale politici brokken maken in de Europese samenwerking.

 Daarnaast zal de beperkende werking van Europees recht minder worden. De omvang van EU-verdragen zal niet meer wegen op nationale wetgevers, en hun status niet meer op wetgevers in de EU. De grip van unanimiteit kan worden verbroken, wat de politieke dynamiek en daarmee publieke interesse zal vergroten. Het initiatief voor wetgeving zal nu overal liggen, en dat lidstaten niet met alles hoeven mee te doen zal pijnlijk zijn voor iedereen die naar een steeds hechtere unie van allen wil, maar noodzakelijk om de steeds meer gerechtvaardigde weerzin hiertegen te keren.

 Als we nu niets doen aan de hervorming van de EU zal zij richting steeds heviger crises blijven strompelen. Roep daarom nu om grondige hervormingen, zodat politieke partijen en lidstaten weer grip kunnen krijgen op een Unie die hen uiteenrukt.

Reacties (10)

Pixel - maandag 11 juli 11:20
Beter nog schaf de EU af. Ga terug naar de EEG, dan ben je flexibel.

ir. Hans R. van der Woude - maandag 11 juli 11:16
De EU moet iets worden met positieve aantrekkingskracht, iets waar je graag bij wil horen, iets met een sterke kern en een flexibele schil. Het moet een heel mooi huis zijn met vele kamers. De huidige vorm dwingt te veel, en dan sneeuwt de liefde onder. En als de EU die flexibele vorm eenmaal heeft gevonden, vervang dan Juncker heel snel voor een flexibele geest, iemand die staat voor de Europese samenwerking en een goede gastheer kan zijn.

Blutch1 - maandag 11 juli 10:46
Waarom dan niet gelijk alle landen opt outs geven, dan worden nieuwe regels alleen ingevoerd in landen die ermee instemmen. Zijn we ook af van het gezeur dat het van Brussel moet, want politici kunnen zich niet meer verschuilen. Dat past mooi bij transparantie. Als nieuwe regels voordeel bieden, dan ook alleen aan landen die ze aanvaard hebben.

hermankoster - maandag 11 juli 10:38
Volgens mij is een Unie een Unie. En geen verzameling van deelnemers voor wie elk afzonderlijke regels gelden naar believen. Ik ben het dan ook totaal oneens met dit opiniestuk. Liever uiteengaan en een Unie vormen met gelijkgezinden, dan een Unie hervormen met diverse groepen anders denkenden en blijven soebatten over wat wel en wat niet. Misschien geeft de onvrede over de EU van dit moment wel eens te meer aan dat de EU uit zijn voegen is gegroeid en vrijwel onbestuurbaar dreigt te worden. Mijn voorstel: Afslanken i.p.v. hervormen

Komeinie - maandag 11 juli 10:17
De EU is als een blok beton, welke door een verkeerde samenstelling onwendbaar is geworden, indien men met hulpmiddelen dit blok naar de juiste positie wil manoeuvreren, dan valt het uit elkaar!

Eduaars - maandag 11 juli 09:45
..: 'Regels over het functioneren van de EU-instituten mogen blijven, net als verdragen over burgerrechten' Is dat inclusief de veerdienst op de Middellandse zee die thans door Frontex wordt onderhouden? Zouden soevereine volken, zoals straks wellicht Turkije, zich door een gekwalificeerde meerderheid in de Raad gecombineerd met een absolute meerderheid in het Parlement tot iets dat het niet wil laten dwingen, precies de aanvaring die nu speelt met de Oost-Europese landen? Er resteert maar een adequate oplossing: alle EU-landen exit en over een nieuwe opzet van het EU-verdrag onderhandelen.

Theofiel Boemerang - maandag 11 juli 09:20
Ook deze commentator wil zich niet afvragen waar de anti-Europese stemming in Europa toch vandaan komt. Ook deze man poneert liever zijn eigen oplossing terwijl hij niet weet bij welk probleem die hoort. Over zijn voorstel zelf nadenkend valt mij meteen de onwerkbaarheid op: als je het uitvoert is de EU fors gehandicapt. Alle Eurofielen zullen, niet onterecht vanuit de Eurofiele visie, bij elke gelegenheid weer meer Europa gaan eisen. In de tekst staat overigens gewoon "wendbaar" en niet het popiejopie "ultra wendbaar" ("helemaal super"), wat aangeeft dat de koppenmaker lijdt aan adjectivitis.

Jokers - maandag 11 juli 08:12
De tegenstellingen/ belangen in de EU zijn enorm. Uitgaande van de handelsbalans zijn het vooral Duitsland en Nederland die profiteren van handel en de grote EU- afzetmarkt. Sterke economieën behouden / vergroten hun concurrentievoorsprong door financieringsvoordelen en innovaties. Sociaal/maatschappelijk gaat de economische groei vooral naar de sterkste landen/ hoogopgeleiden met de uitkomst dat economisch zwakkere landen/ laagopgeleiden afhaken. De sterke economieën kunnen alleen maar blijven profiteren van hun export en handel als er een sterke economische afzetmarkt is.

jefcooper - maandag 11 juli 07:58
Kunnen we dan de gulden weer invoeren, zodat we weer baas worden over eigen financieel en sociaal beleid, en Schengen afschaffen, zodat we zelf de immigratie kunnen regelen ? Daarmee zijn we dan terug bij de EEG, toen het ons nog goed ging. En kan de bijvangst weer gewoon in zee ?

carolus magnus - maandag 11 juli 02:46
Briljante voorstellen schitteren meestal door hun eenvoud. Het plan van deze technocratische federalist zou leiden tot een EU die enerzijds voor de meest geharde dossiervreter onmogelijk meer te doorgronden is en anderzijds door de uit zijn voegen barstende bureaucratie tot een ambtenarenapparaat dat zijn weerga niet zal kennen. Dat zal me een partij wendbaarheid geven, met zoveel ambtenaren en bestuurders.