Politiek

 Zo zouden er meer moeten zijn! Realisme, wat een verademing. 

  Opinie op Zondag (VK, 28/10/2018, Willem Melching, historicus) : De kiezers doen maar wat en hebben nog een eigen mening ook!

 Politici houden niet echt van de democratie. Waarom zouden ze ook? Democratie betekent dat er telkens verkiezingen zijn. Kiezers zijn tegenwoordig wispelturige wezens en kunnen je zomaar naar huis sturen. Vroeger was je verzekerd van een levenslange carrière in de politiek en het bestuur. De baantjescarrousel draaide vrolijk zijn rondjes en wie per abuis niet werd herkozen kon altijd nog burgemeester worden van een middelgrote provinciestad zoals Arnhem.

 Maar aan deze comfortabele tijden is een einde gekomen. De kiezers doen maar wat! En wat zo mogelijk nog erger is: ze hebben ook nog overal een eigen mening over. Vooral over cruciale vraagstukken hebben ze opvattingen gekregen die niet meer stroken met de overtuiging van de ‘boven ons geplaatsten’. De kiezers hebben niet alleen twijfels over het nut van het Europees project, maar ze vertikken het ook nog om de grenzen te openen voor massa-immigratie. Ook weigeren ze hardnekkig hun spaarcentjes in de bodemloze put van het klimaatbeleid te storten.

 Op deze drie beleidsterreinen bestaan er diepe verschillen tussen de opvattingen van de beroepspolitici enerzijds en hun ondankbare kiezersvolk anderzijds. In een recent onderzoek naar de angsten van de Duitse bevolking gaf ruim 60 procent te kennen bang te zijn voor de instabiliteit van de euro, de effecten van massa-migratie en incompetente politici. Uit de geschiedenis kun je niet heel veel leren. Maar één les is kraakhelder: wie de angsten van de kiezers negeert, verliest vroeger of later het vertrouwen van hen. Het was niet de propaganda van Goebbels die de kiezers in de armen dreef van de NSDAP. De Duitse democratie werd verwoest door de zwakke en aarzelende aanpak van de crisis door de reguliere partijen.

 Een vergelijkbaar proces zien we momenteel in heel Europa. Het politieke establishment houdt zich krampachtig vast aan de dogma’s van de naoorlogse wederopbouwjaren, terwijl de kiezers wanhopig op zoek zijn naar een antwoord op de actuele problemen. Natuurlijk heeft het Europese project economische voorspoed gebracht. Maar waarom moeten de Noord-Europese spaarders hun spaarcentjes laten verdampen om de Zuid-Europese economie op de been te houden?

Asiel voor individuele slachtoffers van politiek en raciaal geweld, zoals de Oost-Europese dissidenten was een groot goed. Maar dat beleid is geen passend antwoord op een massa-immigratie van ongeschoolde landverhuizers uit Afrika en het Midden-Oosten. Waarom moet Nederland het voortouw nemen met het klimaatbeleid terwijl opkomend economieën hun prijzen laag houden dankzij kolen- en kerncentrales? Het aloude spreekwoord: ‘Al te goed is buurmans gek’ is hier toch wel heel toepasselijk. Wat in de jaren vóór 2000 verstandig of humaan was, is in een globale economie volkomen achterhaald. De kiezers hebben dat heel goed in de gaten. Daarom lopen ze massaal weg en stemmen op populisten van links en van rechts.

 De gevestigde politici hadden twee antwoorden op de desertie van hun kiezers. Aanvankelijk zetten ze de populisten weg als de opvolgers van de fascisten uit de jaren twintig en dertig. Maar dat werkte niet goed. Alleen al zijn haardracht maakte het beeld van Wilders als fascist weinig geloofwaardig. Daarop schakelde het establishment over op het Apocalypse-scenario. De problemen die ons bedreigen zijn zó gecompliceerd, dat kunnen we echt niet overlaten aan onervaren en incompetente amateur-politici als Trump en Baudet. Zij zullen er onvermijdelijk een bende van maken. Alleen de technocratische elites weten raad met de eurocrisis en de klimaatverandering. Angela Merkel was de pionier van deze Apocalyps-strategie en de anderen namen het direct over. Maar ook dit paardenmiddel verloor al snel zijn werking.

 Dat de politiek in Europa kampt met een diepe vertrouwenscrisis is evident. Maar zo moeilijk is het nou ook weer niet om uit deze impasse te geraken. De Europese landen zijn namelijk nog steeds zonder uitzondering parlementaire democratieën. Het zou zomaar kunnen dat het zinvol is om eens naar de kiezer te luisteren. Dat was oorspronkelijk namelijk de bedoeling van dit prachtige politieke systeem.

 Maar vooralsnog lijken de gevestigde politici treffend op de communisten uit de DDR in het mooie gedicht van Bertolt Brecht De oplossing. Hij schreef dit gedicht na de Opstand van de 17de juni. Volgens de communistische regering had het volk het vertrouwen van de regering beschaamd. Brecht wist een oplossing: ‘Zou het dan niet eenvoudiger zijn, dat de regering het volk naar huis stuurt en zich een nieuw kiest?’